Van Huib Lubbers, directeur van ‘Smart Retailing’ bureau RMC, ontvingen wij het volgende schrijven. Zijn devies onder de aardig lange brief, dus pak alvast een koffietje voor u gaat lezen: ”Meten is weten.”
DE INGEZONDEN MEDEDELING VAN HUIB:
Veilig winkelen kan, maar laat je niet verrassen?
Wanneer is een winkelstraat te druk indien 1,5 meter afstand gehouden moet worden? Misschien in onze perceptie wel altijd, omdat het nadrukkelijke advies van de overheid is om thuis te blijven en niet voor fun te gaan winkelen. Toch gaan we de uitdaging aan en proberen we deze grens kwantitatief op te zoeken..
Nu de relatie tussen Black Friday en het aantal besmettingen door het RIVM wordt gelegd, is algemene kennis over deze drukte belangrijk.
In algemene zin is er geen cijfer te noemen, wanneer het niet meer veilig is, maar de druktepatronen van 2019, lijken nu voor het jaar 2020 toch zeker te druk. Ons advies zou zijn om consumenten op te roepen niet gaan winkelen op de zaterdagen tussen 15.00 en 16.00 uur bijvoorbeeld of op de vertrouwde koopavond tussen 19.30 uur en 20.30 uur. Dit zijn de traditionele piekdruktemomenten. Of er een risico is hangt van meerdere lokale factoren af, zoals de breedte van de bewuste winkelstraat en bijvoorbeeld het moment waarop men winkelt. De Lijnbaan is breder dan de Kalverstraat en op de Grote Marktstraat in Den Haag hebben de fietsers en voetgangers zelfs ruim baan om elkaar te ontlopen. Met de huidige druktecijfers die ruim 40% onder vorig jaar liggen, lijkt veilig winkelen goed te doen. Het risico is de piekbelasting per uur en niet of er gemiddeld over de dag minder mensen zijn geweest. Een ding staat wel vast, de perceptie over drukte is in dit Coronajaar sterk veranderd. Op stoepen maken mensen omtrekkende bewegingen om elkaar met anderhalve meter te kunnen passeren en de winkelstraat wordt snel als te druk ingeschat, terwijl het beduidend rustiger is dan vorig jaar. Kunnen we nog wel inschatten welke drukte veilig is of wanneer de anderhalve meter afstand niet kan worden gewaarborgd?
De drukte tijdens Black Friday heeft menig bestuurder verrast en het was ook drukker dan data- analisten hadden voorspeld, maar nog steeds flink rustiger dan vorig jaar. Uiteindelijk was de week van Black Friday 34% rustiger en de vrijdag 31%rustiger dan in 2019. En dat is in lijn met het beeld van de afgelopen zes maanden, waarbij de meeste winkelstraten in binnensteden 30% tot 50% minder druk zijn geweest.
Menig bestuurder, burger of journalist sprak er toch schande van dat het winkelende publiek tijdens Black Friday zo massaal naar de binnenstad was gegaan, terwijl de werkelijke drukte over de gehele dag in Rotterdam Centrum bijvoorbeeld 15% minder was dan in 2019. In de middag zijn er wel piekuren geweest dat het drukker was dan in 2019, maar vooral de ochtend en de koopavond werden fors minder bezocht, wat leidde tot een rustigere dag dan in 2019.
In crisisbeleid gaat het om de pieken en niet om de gemiddelden en de vraag wanneer de piekbelasting tot een risico of gevaar leidt. In Rotterdam en Eindhoven zijn er momenten geweest tijdens Black Friday dat het drukker was dan in 2019 en vanuit dat perspectief is een besluit om winkels te sluiten wellicht begrijpelijk, maar de vraag staat wel centraal of er ook daadwerkelijk gevaar is geweest. Nu er door het RIVM een verband wordt gelegd tussen Black Friday en het aantal besmettingen, kunnen we voorbarig concluderen dat druktepatronen zoals in 2019 en dan vooral op de te verwachte drukke momenten vermeden moeten worden. En om meer zekerheid te geven dat winkelen niet te druk wordt, een grens trekken van lokaal 10 of 20% beneden het niveau van 2019, is wellicht een indicator? De Lijnbaan zal ongetwijfeld meer last hebben van piekdrukte dan de Coolsingel en wat was er gebeurd als de winkels niet op last van de burgemeester waren gesloten? De drukte in de binnenstad van Rotterdam is de gehele maand november fors onder het niveau van 2019 gebleven, maar alleen de vrijdag van Black Friday laat het een stijging zien. Opvallend is dat de drukte in het centrum van Rotterdam door de weeks flink minder is en dat de zaterdagen en zondagen drukker zijn bezocht, maar slechts een enkel uur wordt de drukte van 2019 bereikt. In november alleen een paar uur tijdens Black Friday. Het leert ons enerzijds dat consumenten hun vertrouwde winkeluren niet veranderen ten tijde van corona en het weekend het populairst blijft onder winkelend publiek, anderzijds valt op dat de koopavond massaal wordt gemeden. Wellicht ziet het winkelde publiek het gevaar pas echt wanneer het donker is?
Verwachtingen kerstdrukte
De drukte in winkelstraten voor de kerstdagen staat nu op menig agenda van lokale bestuurders. We verwachten geen vergelijkbare risico’s als met Black Friday. Dat was een evenement en kerst behelst een langere periode. Maar waakzaamheid is geboden. De huidige overbelasting van de pakketbezorgers en het zachte klimaat zullen misschien de drukte in de fysieke winkelstraten opdrijven? Het zachte weer in November heeft dat in ieder geval wel gedaan. Bovendien valt Kerst dit jaar op een vrijdag en zaterdag, waardoor het risico op piekbelasting zal worden verminderd. Immers de zaterdag voor kerst is traditioneel één van de drukste dagen van het jaar en die is ruim één week voor Eerste Kerstdag. Wij denken, mits de juiste maatregelen getroffen worden om drukte real time in beeld te brengen, de drukte in december niet het niveau van 2019 zal bereiken. Veilig winkelen kan, maar laat je niet verrassen. Ons devies is “meten is weten”.
