Dirk Mulder (Sector Banker Trade & Retail ING) publiceert regelmatig interessante artikelen over het MKB. Deze keer kijkt hij naar handelsketens: deze gaan duurzamer en eerlijker worden ingericht en wat is de rol van het MKB in deze ontwikkeling?

In februari 2022 heeft de Europese Commissie (EC) voorstellen gedaan over ketenverantwoordelijkheid voor bedrijven in productieketens. Dit moet misstanden zoals dwangarbeid en illegale houtkap tegengaan. Met deze wet wil de Europese Unie bedrijven bewuster maken van productieomstandigheden in de landen waar spullen en diensten vandaan komen. Bij een eerlijke keten gaat het om transparante ketens waarin onderwerpen als leefbaar loon, het respecteren van mensenrechten en milieu centraal staan. Omdat aanvoerlijnen zo complex en mondiaal zijn, wordt het zicht op de productie troebel.
Het voorstel van de EC betreft een richtlijn die duurzaam en verantwoord gedrag van ondernemingen in de hele mondiale waardeketen moet bevorderen. Voor leveranciers en retailers die produceren in het buitenland bieden deze nieuwe regels rechtszekerheid en een gelijk speelveld. Voor consumenten en beleggers zorgen ze voor meer transparantie.

 

De wet verplicht bedrijven die op de Europese interne markt willen opereren hun volledige handelsketen door te lichten. Bedrijven dragen zelf verantwoordelijkheid voor het waarborgen van milieurichtlijnen, mensenrechten en goede interne managementstructuren. Hiervoor moeten alle importerende en exporterende bedrijven hun digitale basis en datakwaliteit op orde hebben. Als bijvoorbeeld wordt vastgesteld dat er kinderarbeid is, of een risico daarop, en twee jaar later is daaraan niets veranderd, dan is er een probleem. Nu kan een bedrijf zich nog verschuilen achter de stelling dat een fabriek zich aan de lokale wet moet houden.

‘De wet verplicht bedrijven die op de Europese interne markt willen opereren hun volledige handelsketen door te lichten’

Als een merk of retailer misstanden aantreft, heeft men een inspanningsverplichting om die op te lossen met de lokale bedrijfsvoering of de autoriteiten. Blijft het bedrijf daarbij in gebreke, dan kan een nationale toezichthouder in het desbetreffende EU-land stappen nemen en een nationale rechter straffen opleggen. Omdat een EU-brede aanpak nu nog ontbreekt leidt dit tot een nadeel voor de bedrijven die proactief zijn op het gebied van sociale kwesties en milieuproblemen. De wet creëert een gelijk speelveld voor bedrijven die op de Europese markt willen verkopen. Als eerste zullen de regels gelden voor bedrijven met meer dan 500 werknemers; twee jaar later gaan de grensbedragen omlaag.

De goedkeuring van dit wetsvoorstel betekent nog niet dat alle producten die je in Europa kunt kopen gegarandeerd eerlijk en duurzaam zijn. Het zal nog minstens twee jaar duren voordat de wet ingaat en er zal nog flink geschaafd worden voordat de wet in alle lidstaten wordt aangenomen. Er zijn al landen die niet langer wachten op Europese initiatieven, zoals Duitsland waar wetgeving al in 2023 ingaat. Ook Nederland heeft plannen klaarliggen wanneer een Europese aanpak vertraging mocht oplopen.

Er is vanuit Europa meer regelgeving die met het bovenstaande samenhangt. Op 21 april 2021 heeft de Commissie een voorstel voor een richtlijn over verslaglegging over de duurzaamheid van ondernemingen (Corporate Sustainability Reporting Directive, CSRD) aangenomen, dat de bestaande rapportagevereisten van de richtlijn niet-financiële verslaglegging (NFRD) gaat vervangen.

Volgens deze richtlijn moeten ondernemingen informatie bekendmaken over:

  • Milieuaangelegenheden
  • Sociale aangelegenheden en de behandeling van werknemers
  • Eerbiediging van mensenrechten
  • Anticorruptie en omkoping
  • Diversiteit in ondernemingsbesturen
Het voorstel voor een richtlijn over verslaglegging over duurzaamheid (CSRD) vereist controle van de gerapporteerde informatie, alsook de verplichting om te rapporteren volgens verplichte EU-normen voor duurzaamheidsverslaglegging.

De CSRD is van toepassing op alle grote bedrijven die onder de EU-wetgeving vallen of beursgenoteerd zijn of gevestigd in een EU-lidstaat. De CSRD is ook van toepassing op wereldwijde bedrijven die activiteiten hebben in Europa. Naast deze criteria moeten bedrijven aan minimaal twee van de volgende 3 eisen voldoen: 1) netto omzet, 2) balanstotaal en/of 3) aantal medewerkers.

Vanaf 1 januari 2024 moeten bedrijven met 500+ werknemers voldoen aan de CSRD, hetgeen inhoudt dat de CSRD-rapportagevereisten verplicht zijn in de jaarverslagen van boekjaar 2024. Bedrijven die voldoen aan de CSRD-criteria (o.m. 250+ werknemers) volgen een jaar later. Het MKB (minder dan 250 werknemers) volgt nog weer later, in 2026. De timing hiervan is nog een voorstel waarover Europa formeel nog moet beslissen. Naar verwachting gebeurt dat in oktober.

Niet beursgenoteerde MKB-bedrijven kunnen zelf kiezen of ze de rapportagestandaarden van de CSRD willen gebruiken. Toch zullen steeds meer MKB-bedrijven verzoeken om duurzaamheidsinformatie te ontvangen van leveranciers, klanten en investeerders die moeten voldoen aan de CSRD. Daarnaast kan het ook verstandig zijn voor MKB-bedrijven om deze duurzaamheidsinformatie te gebruiken in hun businessmodel om toekomstbestendig te zijn.