Corona dagboek: berusting, hoop en vooruit kijken

Maandag 27 april

Koningsdag Woningdag. Welgeteld 1 vlag hangt uit in mijn straat. Vanuit mijn flat zie ik in de wijde omtrek nauwelijks vlagvertoon. Maastricht wordt niet bezocht door het koninklijk paar, misschien volgend jaar. Er zijn her en der initiatieven met verkoop van oude spullen vanachter het raam van de huiskamer, maar echt enthousiast wordt er niet gereageerd. Wel op de vorst en zijn echtgenote: uit een poll van de NOS scoort de koning een 7,7 en Koningin Maxima een 8. Het volk vindt zijn vorst soms iets te stijf overkomen. Zijn imago als Koning Willy bij Lucky TV als wens achter deze gedachte?

Bij de Italianen, waar inmiddels 26.000 personen zijn overleden aan het virus, roept premier Conte op dat er een versoepeling van de lockdown aanstaande is. Het eerste en zwaarst getroffen land in Europa gooit bouwplaatsen vanaf 4 mei weer open en men mag op familiebezoek binnen de eigen regio. “We moeten leren leven met het virus om ons heen en nemen het risico op een tweede golf van besmettingen.” Fabrieken en groothandels kunnen weer opstarten, over 3 weken gaan winkels en musea weer open en op 1 juni mogen de koffiebarretjes en kappers weer open. Scholen blijven dicht en hij benadrukt dat wanneer de tweede golf komt “de kraan zo weer wordt dichtgedraaid.”

Bij ons is het virus geconstateerd bij twee nertsfokkerijen. Het virus schijnt oorspronkelijk te zijn verspreid van dier (vleermuis) op mens in Wuhan, daarna vooral van mens op mens en, uitzonderlijk, van mens op de dier (de tijger in de dierentuin van New York). Nu wordt er gekeken naar dier op dier en, aansluitend daarop, besmetting van dier op mens. Alles om de besmettingen voor te kunnen zijn.

Air France en KLM zitten op twee sporen, het huwelijk piept en kraakt. De Fransen geven 7 miljard euro steun aan Air France en de Nederlandse overheid 2 tot 4 miljard. Minister Hoekstra weet dat hij niet in de Franse keuken kan kijken, maar weet ook dat een deel van onze steun naar de Franse tak gaat en omgekeerd, buiten zicht van de bewindsvoerders. Het slechte huwelijk ontbinden en beide maatschappijen weer nationaliseren? Dat kost veel geld uit de schatkist en heeft het zin? Gaan we straks weer massaal het vliegtuig in, nu we zien dat we in veel gevallen zonder vliegreizen kunnen?

Wij zijn nuchtere noorderlingen en doen dit soort onderzoeken niet, maar wat zou bij ons de uitkomst zijn? Wij zeggen: die noodverordening duurt te lang zonder dat het een democratisch goedgekeurde noodwet is. Wat is na zeven weken nog een noodsituatie? Waarop mogen BOA’s  en agenten hun samenscholingsboete van 400 euro baseren? Waarom valt een studentenhuis niet onder de uitzonderingen voor een gezin en moeten de studenten ook binnen hun krappe ruimte anderhalve meter afstand houden? Dus: maak van de noodverordening een duidelijke noodwet met regels en uitzonderingen voor ieder geval en schaf de wet weer af wanneer het virus eindelijk bedwongen is. Dat roepen strafrechtadvocaten in ons land naar aanleiding van het willekeurig beboeten deze week.

Mochten we ooit weer terugkeren naar kantoor, dan is de flexwerkplek in de ban gedaan. Juist het hebben van een vaste werkplek waar mensen kunnen blijven zitten verkleint de kans op verspreiding van het virus. De verwachting is dat veel mensen vrijwillig kiezen voor langer thuiswerken, met name hoger opgeleide oudere koppels zonder kinderen met voldoende ruimte in huis voor concentratie. De webwinkels hebben goede zaken gedaan de afgelopen weken; niet alleen in tuinartikelen en verf, maar ook in kantoorbenodigdheden voor thuis werken. De verwachting is dat deze piek voortduurt.

De Belgen gaan ook versoepelen maar er is een noodoproep: eet meer friet! Nu eet men slechts 1 keer per week gefrituurde piepers, maar de vrieshuizen liggen vol met aardappelen die niet gegeten worden. Frietkotten zijn grotendeels dicht en 1 miljoen ton aardappelen dreigt nu te moeten worden weggegooid om plaats te maken voor de volgende oogst. Dus, zegt Romain Cools van de Belgische belangenorganisatie voor de aardappelteelt Belgapom: eet minstens twee keer per week friet!

Bruggetje van patat naar olie (maar dan niet om in te bakken): er worden wereldwijd 30 miljoen vaten olie minder gevraagd vanwege de immobiliteit: geen vluchten, veel minder autoverkeer. Ook hier net als bij de friet: de opslag raakt vol. Dertig procent minder vraag (want dat is 30 miljoen vaten) is ongehoord: normaal is een teruggang met 2 of 3 procent al een oliecrisis. Productieverlaging heeft niet geholpen: de vraag blijft te laag. De ultra lage prijzen zullen niet leiden tot een benzineprijs die lager is dan rond de 1,40 euro per liter bij de pomp in ons land. Dit komt vanwege de accijns die ongewijzigd blijft. Olieaandelen dalen echter niet: beleggers snappen de situatie, dat zij geen dividend gaan ontvangen vanaf het tweede kwartaal en accepteren dit.

Het idee om je tegen het virus te injecteren met bleekmiddel of jezelf te bombarderen met UV straling, zoals is gesuggereerd door de Amerikaanse president, wordt door niemand geaccepteerd. Gouverneurs van beide partijen en de schoonmaakmiddelen industrie roepen de bevolking direct op via alle beschikbare communicatie kanalen om geen gehoor te geven aan het idee van de president. Desinfecterende middelen zijn absoluut niet bedoeld voor intern gebruik. Waarna de president zich haast om te zeggen dat het een sarcastisch bedoeld voorstel was om de media uit de tent te lokken. Ik kijk naar hem, luister naar hem, prijs mezelf opnieuw gelukkig met ons kabinet en vergeef hen meteen de willekeurige reprimandes en tergend trage versoepelingsaankondigingen. Inmiddels zoekt de staat New Jersey raad en advies bij de Duitse centrale overheid, want, zo zegt de  hoogste ambtenaar voor volksgezondheid van deze staat: “Uit Washington komt geen enkel zinnig woord.”

Woensdag 29 april

IKEA is gisteren opengegaan en de rijen waren enorm. Mensen kunnen niet zonder hun Billy en hun gehaktballen (al zijn de restaurants geloof ik nog dicht). Staan ze ook in zulke rijen bij andere (woon)winkels? Zelfs in supermarkten is het niet meer zo druk als een paar weken geleden. Want de meeste mensen zijn nog steeds thuis en kunnen gaan wanneer ze willen of laten bezorgen. Het OV breidt langzaam uit, maar het advies blijft thuisblijven. Alleen met de trein of bus wanneer het niet anders kan en dan eigenlijk alleen bij een cruciale functie. Redacteur van een vakblad is dat niet.

Kinderen tot 12 jaar mogen vanaf vandaag buiten sporten op anderhalve meter afstand. Net nu het regent. Het pluimvee mag na 11 weken weer naar buiten. Net nu het regent, maar dat is fijn voor de kippen: kunnen ze wennen aan de buitenlucht in plaats van een knallende zon op hun koppen.

Duitsland sluit de grenzen in ieder geval nog tot juni voor niet vitaal verkeer. Dit komt na het nieuws dat het aantal besmettingen weer aan het stijgen is. Spanje gaat versoepelen in 4 fases (twee weken per fase) waarbij over twee weken 30 procent van de bevolking weer op straat mag zijn. Wie? Dat horen ze vanavond. Waarschijnlijk niet de ouderen. Twee weken daarna streeft men naar 50 procent. In België zijn mondkapjes verplicht in het OV en op scholen die weer opengaan Bij ons nog geen open scholen maar wel de Bijenkorf die vandaag de deuren weer opent. Zal het druk zijn? Snakken zoveel mensen, net als bij de IKEA gisteren, om hun geld weer uit te geven, maar dan aan te dure dingen?

Ook Amerika heeft een steunprogramma voor middenstanders. Het heet PPP (Paycheck Protection Program), kostte in de eerste ronde 310 miljoen dollar en is voor 90 procent opgeslokt door grote bedrijven met een omzet van 100 miljoen dollar of hoger. Hoe kan dat? De federale overheid heeft het geld uitgekeerd aan de banken en die hebben het (vaak ongevraagd) doorgesluisd naar hun topklanten. Daar komt bij dat vele kleine ondernemers gestart zijn met eigen spaargeld, want ze kregen geen lening van de bank. Sommige grote bedrijven, zoals restaurantketen Shake Shack dat ongevraagd 10 miljoen kreeg bijgeschreven, hebben het geld teruggegeven. Ook NBA team Los Angeles Lakers, goed voor een waarde van 4,6 miljard dollar, gaf de 4.6 miljoen bozig terug. Er komt nu een tweede ronde van opnieuw 310 miljoen dollar, opnieuw te verdelen door de banken. Gouverneurs zeggen nu: laat de staten het verdelen. En waar is het overgrote deel van het eerste bedrag dat teruggestort had moeten worden? Washington, de banken en hun klanten zwijgen. Want de bedrijven staan in hun recht om het te houden. Banken zeggen: natuurlijk hebben we het geld aan onze topklanten gegeven. We zijn bedrijven, geen liefdadigheidsinstellingen. Alsof we dat niet weten.

Zweden is een raar land. Misschien dat daarom het hoofdkantoor van IKEA bij ons is gevestigd? Nee, dat heeft weer te maken met belastingen. Wat Zweden raar maakt is het ontbreken van iedere vorm van lockdown of belemmering. Het resultaat is meer dan 2.000 coronadoden tot nu toe (vele malen meer dan in Noorwegen, Finland of Denemarken), maar de Zweden geloven dat het volk sterk genoeg is om na besmetting immuun te raken voor het virus. Dus laat het maar voortrazen. Raar.

Donderdag 30 april

Het is dat ik het hierboven schrijf, dat het donderdag is, maar het had net zo goed maandag of zaterdag kunnen zijn. Door het thuisblijven en niet meer reizen lijken alle dagen op elkaar. Zie ik te weinig mensen? Gelukkig maar, want de kans op besmetting (ook eventueel door mij) moet naar nul. Dan maar alle dagen hetzelfde en steeds minder inspiratie. Goed nieuws uit Oxford: een vaccin dat getest is op zes makaken (een soort apen dat genetisch dicht bij ons staat) is succesvol gebleken bij hen. Na een injectie, blootstelling aan het virus en 28 dagen wachten zijn alle zes de apen nog gezond. Nu nog mensen vinden om het op te testen en dan kan het middel in september op de markt. Maar wie durft het aan? En zal een mens misschien toch anders reageren dan een makaak?

Goed nieuws voor de supermarkten en drogisterijen in ons land: 13 procent meer omzet in maart. Minder goed nieuws voor kleding- en schoenenzaken in ons land: 15 procent extra daling in maart. Slecht nieuws vanuit de gemeenten: een derde heeft de begroting niet op orde door gederfde inkomsten uit parkeergeld en toeristenbelasting. Ook slecht nieuws vanuit de IC ‘s: de helft van de patiënten lijdt aan trombose door het lange liggen en via de ontsteking van de longen. Trombose kan weer leiden tot herseninfarcten. Ga je niet dood door je longen, dan wel door gestold bloed. Dus is er een grote vraag naar bloedverdunners. Goed nieuws vanuit de IC ’s: 7.000 mensen hebben inmiddels het ziekenhuis verlaten en twee derde van hen is helemaal genezen.

Kwakkelen doen de meeste bedrijven, zo ook Shell en KPN. De oliemaatschappij verloor 24 miljoen euro vanwege de terugval in de vraag en de historisch lage prijs van een vat olie (vandaag 25 dollar). KPN zag een verdubbeling van het belverkeer maar boekte geen extra winst. De omzet daalde zelfs 2,4 procent. De winst steeg 35 procent, maar dit is op papier: er is heel veel bezuinigd bij het bedrijf. Het lot van KPN hangt aan dat van de zakelijke klanten: gaan zij slecht dan gaat het ook slecht bij KPN. In de particuliere sector zit nauwelijks winst vanwege de felle concurrentie met prijsvechters. Wie vaart well op dit moment? Microsoft. Dankzij Teams en Skype is er een kwartaalwinst van 10 miljard euro bij een extra omzet van 32 miljard euro in vergelijking met het vorige kwartaal.

Bij ons mag vanaf vandaag iedereen buiten sporten met groepen, ongeacht de leeftijd, maar wel op anderhalve meter afstand. Goed nieuws voor mijn voetballende zoon: er mag weer overgeschoten worden en op doel geknald. Voor mij als basketballer blijft het bij buiten schieten in je eentje of met twee man om en om. We mogen niet naar binnen en zeker niet tegen elkaar spelen. Het zij zo.

Mondkapjesdiplomatie. China schenkt miljoenen mondkapjes in ruil voor het uitblijven van kritiek op hun aanvankelijke aanpak van het virus: dokters opsluiten die uit de school klapten eind vorig jaar en journalisten die verdwenen zijn en in kampen opduiken. Europa is volgens Peking kneedbaar, in tegensteling tot de Verenigde Staten, en wil ook iedereen te vriend houden. Goed uitgangspunt voor de Chinezen, die met hun giften ook willen voorkomen dat we vanuit Europa de productie in China laten verminderen en lokaal gaan produceren. Een ongegronde angst zeggen economen: ook na de crisis zal de meerderheid van de producten die we in Europa gebruiken nog steeds Made in China zijn. In de VS zit men nu op 1 miljoen besmettingen en meer doden dan tijdens de Vietnam Oorlog.