Recent heeft de rechtbank zich weer eens gebogen over de vraag wanneer een foto nu eigenlijk auteursrechtelijk beschermd is. In dit geval ging het over een close-up van een temperatuurmeter in een auto. Die foto was zonder toestemming van de fotograaf op een website over het tunen van auto’s geplaatst. Het fotostockbureau Masterfile, dat de fotograaf vertegenwoordigt, was het daar niet mee eens en vroeg een schadevergoeding. De vergoeding werd afgewezen omdat de foto niet auteursrechtelijk beschermd zou zijn.
Productfoto’s
Dezelfde vraag kunnen we ons stellen bij productfoto’s van meubels of woonaccessoires. Het komt regelmatig voor dat productfoto’s uit brochures of van de website van de leverancier op websites worden geplaatst, zonder dat daarvoor toestemming is gevraagd. Mag dat?
Wanneer auteursrechtelijk beschermd?
Of een foto auteursrechtelijk beschermd is moet in feite op dezelfde manier worden beoordeeld als een meubelmodel of een woonaccessoire zelf. Heeft de foto een voldoende eigen oorspronkelijk karakter en komt het persoonlijk stempel van de maker daarin naar voren? Een pure foto van een stoel, zonder poespas, is dat niet. Bij een natuurgetrouwe foto, die bedoeld is om een product zo duidelijk mogelijk weer te geven, komt eigenlijk geen creativiteit kijken.
Dat betekent dat iedereen de foto mag gebruiken. Ook als daar een professionele productfotograaf bij is ingeschakeld en de foto geld heeft gekost. Bij bijna elke foto moet de afstand, belichting en hoek worden ingesteld. Daarmee draagt de foto nog niet het persoonlijk stempel van de maker, aldus de rechtbank.
Ik ben het daar maar gedeeltelijk mee eens. In het geval van de temperatuurmeter heb ik in elk geval mijn twijfels. De foto is blauw gemaakt, terwijl een temperatuurmeter die kleur niet heeft. Ook is een specifieke hoek en lichtinval gekozen. Het geheel geeft de foto iets eigens.
Creatieve keuzes
Heeft de fotograaf bij het positioneren van het product keuzes gemaakt die zichtbaar zijn, waardoor de foto zich onderscheidt van een natuurgetrouwe foto, dan is de foto wel degelijk beschermd. Die drempel is niet hoog. Dus alleen als een foto banaal is en echt natuurgetrouw, dan geen auteursrecht. Als er echter iets van zichtbare keuzes in positionering, lichtinval en hoek zijn gemaakt, dan is een foto wel degelijk auteursrechtelijk beschermd. Zonder voorafgaande toestemming mag die dan niet gebruikt worden.
Dat is overigens ook het oordeel van het Europees Hof van Justitie. In een zaak over een portretfoto heeft het hof geoordeeld dat ook bij beperkte mogelijkheid van het maken van creatieve keuzes, een foto auteursrechtelijk beschermd kan zijn. Pas dus op met het plukken van productfoto’s van het internet. Deze kunnen beschermd zijn.
