In 2024 heeft de Nederlandse winkelmarkt opnieuw te maken gehad met een stijging van de leegstand. Na een periode van daling in voorgaande jaren, is de leegstand in 2024 opgelopen van 6,2% naar 6,4%. Volgens Gertjan Slob, directeur Onderzoek bij Locatus, lijken ondanks de toegenomen leegstand de woonboulevards, meubelwinkels en tuincentra minder hard getroffen. 

Oorzaken van de stijgende leegstand

Een belangrijke factor in deze stijging is de afname van het aantal actieve retailers. In 2024 daalde dit aantal met bijna 3.000 ondernemers, waarvan ruim 2.000 in de detailhandel. Ook het aantal horecaondernemers nam af, na jaren van groei.

Faillissementen van grote retailketens, zoals BigBazar, Perry Sport en BCC, hebben bijgedragen aan deze trend. Echter, deze faillissementen verklaren slechts een deel van de afname; veel ondernemers stoppen om andere redenen, zoals gebrek aan opvolging of de wens met pensioen te gaan.

 

Vergrijzing onder ondernemers

De vergrijzing onder zelfstandige ondernemers vormt een stille dreiging voor toekomstige leegstand. Uit onderzoek blijkt dat 60% van de huidige zelfstandige ondernemers 55 jaar of ouder is, en 75% van hen heeft nog geen opvolging geregeld. Dit betekent dat veel winkels mogelijk zullen sluiten zonder opvolger, wat kan leiden tot verdere leegstand. De leegstand varieert sterk per regio en type winkelgebied. In de centra van middelgrote steden is de leegstand het hoogst, ondanks eerdere dalingen. Functiewijzigingen, zoals de transformatie van winkelpanden naar woningen of horeca, hebben in sommige gebieden bijgedragen aan een daling van de leegstand.

Positie van woonboulevards, meubelwinkels en tuincentra

Woonboulevards, meubelwinkels en tuincentra nemen een bijzondere positie in binnen de Nederlandse retailsector. Deze winkels bevinden zich vaak op perifere locaties buiten stadscentra en richten zich op de verkoop van duurzame goederen met een lagere aankoopfrequentie. Ondanks de algemene stijging van de winkelleegstand, lijken deze sectoren minder hard te worden getroffen.

Slob: ”Een mogelijke verklaring hiervoor is de aard van de producten die zij verkopen. Consumenten geven de voorkeur aan fysiek winkelen voor meubels en tuinartikelen, omdat zij de producten willen zien, aanraken en ervaren voordat zij een aankoop doen. Daarnaast spelen advies en service een belangrijke rol bij deze aankopen, wat fysieke winkels een voordeel geeft ten opzichte van online retailers.”

Bovendien hebben woonboulevards en tuincentra vaak een regionale functie en trekken zij klanten uit een groter verzorgingsgebied. ”Dit vergroot hun veerkracht in tijden van economische onzekerheid. Echter, ook deze sectoren staan voor uitdagingen, zoals veranderende consumentenvoorkeuren en de opkomst van e-commerce.”

Toekomstperspectief voor 2025

De stijgende leegstand en de vergrijzing onder ondernemers vragen om een proactieve aanpak. Slob: ”Gemeenten, centrummanagers en vastgoedeigenaren moeten rekening houden met deze ontwikkelingen en strategieën ontwikkelen om winkelgebieden levendig en toekomstbestendig te houden. Het monitoren van leegstand en het stimuleren van functiewijzigingen kunnen hierbij helpen.”